مکعب روبیک چیست؟
مکعب روبیک یک جورچین یا پازل هندسی است که در میان انواع مختلف دیگر «مکعب»ها
از همه مشهورتر و البته محبوبتر است. دارای شش وجه (به رنگهای زرد، سفید،
آبی، سبز، قرمز و نارنجی) و مجموعا 26 مکعب کوچکتر (که در کنار هم در
موقعیت 3×3×3 قرار گرفتهاند) میباشد. نحوه طراحی این مکعب به گونه ایست
که به بازیکن این اجازه را میدهد که مهرهها یا به عبارتی مکعبهای کوچکتر
آنرا بدون آنکه از ساختار کلی جدا شوند، حرکت داده و جابجا بنماید و به
تبع آن ترتیب قرار گیری مهرهها و البته رنگها را به هم زند. لذا هدف بازی
این است که بعد از به هم خوردن رنگها بازیکن بتواند بار دیگر آنها را به
طرز صحیح جاگذاری کند.
روبیک به عنوان بازی فکری
مکعب
روبیک را اگر بخواهید بدون توجه به راهحلهایی که توسط چند ریاضیدان و یا
بعضی «کیوبر»ها ارائه شده حل بنمایید، میتوانید آنرا یکی از پیچیدهترین
بازیهای فکری به شمار بیاورید چرا که این مکعب به همان سرعتی که به هم
میریزد دیگر به حالت قبلی خود باز نمیگردد. حتی گفته شده که خود خالقش
برای اولین بار برای جاگذاری صحیح آن بیش از یک ماه زمان صرف کرده است.
امروزه
با توجه به راه حل هایی که در دسترس است (مخصوصا در حل سرعتی)، روبیک
بیشتر یک بازی متکی بر حفظیات است تا قدرت تحلیل و استنتاجهای فکری. با این
وجود روبیک وسیله خوبی است برای پرورش قدرت حافظه به منظور از بر نمودن
فرمولهای پیچیده، سرعت تشخیص موقعیتهای مختلف در یک نگاه و سرعت بخشیدن
به حرکات دست و...
در
مجموع مکعب روبیک را میتوان از جمله بازی فکریهای حرفهای برشمرد که با
مدتی بازی نه تنها خسته کننده و تکراری نمیشود که با هرچه بیشتر بازی کردن
بر جذابیتش افزوده نیز میگردد. اسباب بازییی که همیشه همراه بازیکن است و
عاملی است برای ارتباط علاقهمندانش باهم...
تاریخچه
مکعب روبیک اولین بار توسط «ارنو روبیک» معمار و استاد دانشگاه مجارستانی ابداع شده و در سالیان بعد به سرعت با نام «مکعب جادویی»
و بعد به افتخار خالقش با عنوان «مکعب روبیک» در مجارستان و بعد در
کشورهای غربی منتشر گردید به گونهای که امروزه گفته میشود که این مکعب
پرفروشترین و یکی از محبوبترینها در میان همه اسباببازیهای دنیا به شمار
میرود.
بعد
از عرضه شدن مکعب روبیک در سال 1979 به بازار تا چند سال ذهن خریدارانش
درگیر نحوه حل کردن آن شد. در همان سالها شایعاتی نیز پخش شد با این مضمون
که مکعب روبیک میتواند به چیزی در حدود 43 کوینتیلیون (یک کوینتیلیون = 1018) حالت مختلف در بیاید! و لذا احتمالا برای حل کردنش هم به چیزی نزدیک این مقدار راه حل نیازمندیم!
با
این وجود به زودی توسط کسانی چون جیمز جی. نورس و دیوید سینگ مستر راهحل
هایی آسان و کوتاه برای حل کردن مکعب روبیک پیشنهاد شد. محبوبیت زاید
الوصف روبیک و مهارت یافتن بسیاری در حل سریع این مکعب به آنجا انجامید که
تنها چند سال بعد از تولید و انتشار آن مسابقات بینالمللییی بین
علاقهمندان این مکعب برگزار شد تا بهترینها با هم برسر هرچه سریعتر حل
کردن روبیک به رقابت بپردازند...
مسابقات
همانطور
که اشاره شد بغیر کسانی که تفننا به حل مکعب روبیک میپردازند کسانی نیز
هستند که سرعت حل این مکعب برایشان بیشترین اهمیت را دارد لذا به راهحلهای
ساده اما وقت گیر اکتفا نکرده راه حلهای پیچیده با فرمولهای طولانی را
برمیگزینند تا سرعت حل کردن روبیک را کاهش دهند. به این افراد اصطلاحا
«اسپید کیوبر» گفته میشود.
از
سال 1982 مسابقات جهانییی برگزار میشود که در آن مدعیان حل سرعتی مکعب
روبیک با هم به رقابت میپردازند و بهترین رکوردهایشان ثبت میگردد. ظاهرا
بهترین رکوردی که تا زمان حاضر بدست آمده توسط مت والک هلندی میباشد که
توانسته زمان 5.55 ثانیه را به ثبت برساند.
انواع دیگر مکعبها
امروزه
انواع متنوعی از مکعبها در بازار موجود است از مکعب 2×2×2 معروف به مکعب
جیبی گرفته تا حتی مکعبهای 7×7×7 یا 11×11×11. و همچنین مکعبهای دیگری چون
مستر مجیک، پیرامینکس (هرمی)، روبیک آینهای و...
راه حل
به
طور کلی میتوان مجموع راهحلهایی که برای حل روبیک موجود است را به چند
دسته راه حلهای مبتدی، نیمه حرفهای و حرفهای تقسیم کرد.
راه حل مبتدی:
شامل 7 تا 10 فرمول است که بر مبنای حل لایه لایه روبیک استوار میباشد.
استفاده از این فرمولها ساده اما زمان بر بوده لذا کمتر در روشهای حرفهای
مورد استفاده قرار میگیرد. در مرسوم ترین روش ابتدا میبایست یک علامت
«مثبت» یا «کراس» (صلیب) ایجاد کرده و بعد با جاگذاری گوشه ها لایه اول را
درست کرد و بعد لبه های لایه دوم را درست کرده، و سراغ لایه آخر رفت...
راه حل نیمهحرفهای: معمولا تلفیقی است از روشهای حرفهای و مبتدی
راه حل حرفهای: راه حلهای مختلفی برای حل سریع و حرفهای مکعب روبیک استفاده میشوند که مشهورترین آنها روش فردریک است که توسط جسیکا فردریک (Jessica Fridrich) طراحی شده و به متد CFOP مشهور میباشد. این روش حدودا دارای 130 فرمول میباشد که مراحل کلی آن به OLL ، F2L و PLL تقسیم میشوند. در مرحله F2L دولایه اول، در OLL سطح لایه بالایی، و در PLL کنارهها درست میشوند...
از روشهای حرفهای دیگری که بعضا مورد استفاده قرار میگیرند میتوان به روش پتروس، روش روکس، متد zz، و متد اول-گوشهها (Corners-first) اشاره نمود.
«جسیکا فردریک مبدع روش فردریک در کنار لارس پتروس طراح روش پتروس و دن نایتز قهرمان مسابقات 2003 »